Bão từ mạnh nhất trong hai thập kỷ ảnh hưởng tới Việt Nam

Bão Mặt Trời cấp G5, cơn bão đầu tiên thuộc cấp này từ năm 2003, có thể tác động đến tàu vũ trụ, lưới điện, sinh vật trên Trái Đất. Bão Mặt Trời mạnh nhất hơn hai thập kỷ tấn công Trái Đất kể từ ngày 10/5, tạo ra những màn trình diễn ánh sáng cực quang ngoạn mục trên bầu trời, nhưng cũng mang đến nguy cơ làm gián đoạn các vệ tinh và lưới điện khi bão kéo dài.

Bão mặt trời tấn công từ khi nào?

Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ (NOAA), ngày 19/5 tới đây, Trái Đất sẽ tiếp tục hứng chịu một cơn bão Mặt Trời, dù có cường độ không lớn bằng cơn bão vừa xảy ra hôm 11/5 song nó cũng gây ra những ảnh hưởng không nhỏ. Các vụ phun trào vành nhật hoa – những đám mây plasma mặt trời bị phóng ra có thể gây ra sự bất thường trong lưới điện và các vấn đề với hệ thống liên lạc tần số cao và định vị toàn cầu – sẽ lao vào từ trường Trái đất và bầu khí quyển bên ngoài cho đến ít nhất là tối ngày 19/5.

Cuối tuần trước, một cơn bão mặt trời mạnh đã tạo ra một màn trình diễn ánh sáng ngoạn mục trên bầu trời toàn cầu chỉ sau một đêm nhưng chỉ gây ra sự gián đoạn nhỏ đối với lưới điện, hệ thống thông tin liên lạc và định vị vệ tinh. Cơn bão mặt trời dữ dội nhất trong lịch sử được ghi lại vào năm 1859 đã tạo ra cực quang ở Trung Mỹ và thậm chí có thể cả Hawaii.

Mạng xã hội tràn ngập những hình ảnh cực quang từ Bắc Âu và châu Đại Dương. Trong khi đó, các nhà chức trách thông báo cho những công ty vận hành vệ tinh, hãng hàng không và lưới điện thực hiện biện pháp phòng ngừa sự gián đoạn do thay đổi từ trường Trái Đất.

Các tác động sẽ được cảm nhận phần lớn ở những vĩ độ phía bắc và phía nam của Trái Đất, nhưng việc trải dài đến đâu phụ thuộc vào sức mạnh cuối cùng của cơn bão, theo Mathew Owens, giáo sư vật lý vũ trụ tại Đại học Reading, Anh. “Lời khuyên của tôi là tối nay hãy ra ngoài và thử quan sát vì nếu bạn thấy cực quang, cảnh tượng đó sẽ khá ngoạn mục”, ông nói. Nếu có kính nhật thực, người quan sát cũng có thể thử tìm kiếm cụm vết đen Mặt Trời vào ban ngày.

Bão Mặt trời ảnh hưởng gì tới Việt Nam?

Theo Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hà Duyên Châu, nguyên Viện trưởng Viện Vật lý Địa cầu, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, bão từ là sự biến thiên mạnh của từ trường Trái Đất. Khi Mặt Trời hoạt động mạnh, trên bề mặt Mặt Trời xuất hiện những vệt vết đen. Từ các vết đen này xảy ra các vụ bùng nổ sắc cầu Mặt Trời, phóng vào vũ trụ sinh ra các chùm plasma (gọi là chùm sắc cầu plasma Mặt Trời). Chúng bao gồm những phần tử trung hòa về điện, sẽ tác động đến Trái Đất, bao trùm toàn bộ Trái Đất và làm xáo trộn hệ thống từ trường. Gọi là bão nhưng nó tồn tại vô hình, mắt thường không thể nhận biết và chỉ gây ra những tác động cụ thể.

Phó Giáo sư, Tiến sỹ Hà Duyên Châu cho biết, cường độ bão từ được đánh giá theo 5 cấp: Cấp G5 cho những trận bão từ cực mạnh, G4 cho các trận bão từ rất mạnh, G3 cho các trận bão từ mạnh, G2 cho các trận bão từ trung bình và G1 cho các trận bão từ nhỏ. Chỉ có những bão từ cấp rất mạnh G4 và cực mạnh G5 là có ảnh hưởng rõ rệt nhất tới Việt Nam.

Bão từ gây ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe con người vì nó tác động mạnh vào hệ thần kinh và tim mạch. Các nhà khoa học đã xác định, khi bão từ xảy ra, tần số nhịp tim và huyết áp tăng lên rõ rệt, nhất là đối với những người cao tuổi. Các số liệu thống kê cũng cho thấy tỷ lệ tử vong, nhất là đối với những người mắc bệnh tim mạch và thần kinh tăng lên trong thời kỳ Mặt Trời hoạt động mạnh.

Các nhà khoa học cũng đánh giá, trong thời kỳ này, bạch cầu trong máu của tất cả các động vật bị giảm đi và có sự liên quan của nhiều bệnh dịch với chu kỳ hoạt động mạnh của bão từ như: Dịch tả, dịch hạch, cúm, thương hàn, viêm màng não… Tuy nhiên, bão từ không gây ảnh hưởng với người bình thường. Bão từ chỉ tác động trực tiếp đến người mắc bệnh thần kinh, tim mạch hoặc người mẫn cảm với từ tính. Ảnh hưởng của bão thường gây ra mệt mỏi, bồn chồn, thậm chí có thể dẫn đến tử vong.